Aydos Ormanı Savunması, Nursen Bilgin Kadayıfçıoğlu

 

Aydos Ormanları önemli bir doğal yaşam alanı, arkeolojik değer ve kültürel mirastır. 26 bin metre karelik bu alanda Tunç Çağına kadar uzanan insan yerleşimlerinin izleri ve Doğu Roma imparatorluğu döneminden kalma Aydos Kalesi vardır.

Aydos Ormanı, 1970’lere kadar kuzeyindeki İstanbul Ormanlarıyla buluşurdu. Bu tarihlerde birer köy olan Sultanbeyli ve Sancaktepe ile küçük bir balıkçı kasabası olan Kartal, sanayileşmeyle birlikte gelen göç dalgasından payını almaya başlamıştı. Hızlı yapılaşma ormana doğru dört bir yandan ilerliyordu.

 

Yapılaşma Aydos Ormanı ile Başıbüyük Ormanı’nın birbiriyle ve kuzeydeki ormanlarla bağlantısını keserek birer orman adası haline gelmelerine yol açtı. Bu parçalanma Karadeniz ve Akdeniz iklimi arasında bir geçiş bölgesi olan ve yüksek ekolojik çeşitliliğe sahip Aydos ormanını olumsuz etkiledi.

 

Meşe çeşitleri, akçakesmeler, kocayemişler, katırtırnakları, ladenler, yaban gülleri, kestaneler, fındıklar, kızılağaçlar gibi zengin bir maki florasına sahip olan orman alanı 16 Haziran 2000 de Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1. Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı ilan edildi

 

Birince derece sit alanları, “insan faaliyetleri sonucu bozulma veya tahrip olma riski yüksek olan, bitki örtüsü, topografya ve siluetin korunması ve gelecek nesillere aktarılması gereken alanlardır. Toprak dökülmesi ve toprak alınması dahi yasaktır.” (1)

 

Bu değerli orman İstanbul’un adını taşıyan tek çiçek olan Crocus İstanbulensis (İstanbul çiğdemini) barındırmaktadır. (2)

 

Ormanın parçalanması ve küçülmesiyle birlikte büyük memelilerin, tavşan kirpi gibi küçük memelilerin yaşam alanları büyük oranda tahrip oldu.

 

Aydos ormanının içindeki Aydos Gölü ise yüzün üzerinde kuş türüne, sürüngenlere, iki yaşamlılara (amfibik canlılar), balıklara ev sahipliği yaparken 1981 yılından itibaren Samandıra Göleti adıyla İSKİ tarafından su toplama bendi olarak kullanılmaya başladı. (3)

 

2017 Yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Aydos Kalesi ve çevresini kapsayan 39 hektarlık alanda restorasyon ve çevre düzenlemesi yapmak üzere girişimde bulundu. Kamu Yararını Savunma Derneği’nin başvurusu üzerine idare mahkemesi kararıyla söz konusu bölgenin birinci derece arkeolojik ve doğal sit alanı olduğu, bu düzenlemenin alanı imara açacağı belirtilerek bakanlığın icraatı durduruldu. (4)

 

2021 Aralık ayında OGM’nin (Orman Genel Müdürlüğü) “her ile bir millet bahçesi” talimatı, Aydos Ormanında Aydos Millet Bahçesi yapımını gündeme getirdi.

 

25 hektarlık orman alanı, işletme hakkına sahip Sancaktepe Belediyesince TOKİ tarafından Millet Bahçesi olarak ihaleye çıkarıldı ve LEF yapı tarafından inşaata başlandı.

 

Aydos Ormanı Millet Bahçesi bu değerli maki florasını kazıyarak ve betonla kaplayarak inşaata girişti. Süreci başından beri izlemekte olan ve bu doğa kıyımını gündeme getirerek kamuoyu oluşturmak için çeşitli eylemler yapan, girişimlerde bulunan doğa koruyucuları ve Aydos Ormanı Savunması şu taleplerle sesini yükseltti:

 

1. Tarihsel ve ekolojik önemi nedeniyle 1. Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı olarak tanımlanan Aydos Ormanı, Muhafaza Ormanı (5) statüsüne alınsın.

2. Aydos Gölü olarak tanınan ve İSKİ tarafından su toplama bendi olarak kullanılan, kuşlar sürüngenler balıklar ve iki yaşamlılar için hayati öneme sahip gölet etrafında su kirliliğini artıracak her türlü faaliyete son verilsin.

3. Aydos Ormanındaki 25 hektarlık alanda maki ve diğer alt bitki örtüsünü kazıyan, dereyi ve eğimli orman arazisini dışarıdan getirilen toprakla doldurarak düzleştiren, göl etrafındaki yapılaşmayı artıran faaliyetler ile millet bahçesi yapımı durdurulsun.

Durumun vahametini anlatan bir dilekçe ile birlikte imzalar toplandı, OGM (Orman Genel Müdürlüğü) İstanbul Bölge Müdürlüğü ve Sancaktepe Belediyesine sunuldu.

Bu gelişmelerden sonra da Aydos Ormanı Savunması defalarca basın açıklaması ve kamunun dikkatini çekmeye çalışan eylemler yapar. Türkiye Ormancılar Derneği sürecin başından itibaren Kuzey Ormanları savunmasının yanında yer alır. Adli süreç başlatılır ancak gerekçeler yeterli bulunmayarak mahkeme tarafından reddedilir. Mahalle sakinleri kişisel olarak dava açarlar onlar da reddedilir.

 

Aydos Ormanları’nın korunması ve verilen zararların giderilmesi için yasal süreçler ve demokratik eylemler sürdürülüyor. Çevre örgütleriyle birlikte mahallelinin ormanı korumak için yaptığı çalışmalar devam ediyor. Aydos Ormanı Savunması bu büyük doğa kıyımını gündemde tutmak için mücadele ediyor.

 

1. https://csb.gov.tr/dogal-sit-alanlari-koruma-ve-kullanma-kosullari-belirlendi-bakanlik-faaliyetleri-29662

2. https://yesilgazete.org/orman-degiliz-artik-lunaparkiz-3-aydos-ormaninda-neler-oluyor/

3. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp#page52

https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp#page52 

https://www.ormancilardernegi.org/Documents/c30ecb50-46f6-4c6e-b3a1-bf9ece098466.pdf

1. https://www.indyturk.com/node/13786/haber/aydos-orman%C4%B1-ve-kalesini-imara-a%C3%A7acak-d%C3%BCzenleme-mahkemeden-d%C3%B6nd%C3%BC

2. https://www.ormancilardernegi.org/Documents/c30ecb50-46f6-4c6e-b3a1-bf9ece098466.pdf

(https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/612777 )

https://www.ormancilardernegi.org/Documents/c30ecb50-46f6-4c6e-b3a1-bf9ece098466.pdf

Aydos Ormanı’nda Millet Bahçesi yapımı çalışmalarının başladığı bölüme iş makinaları girmeden önce burası ince akan bir dere, kuşburnular, katır tırnakları, ladenlerle dolu yemyeşil bir fundalıktı. Dere, ‘islâh’ adı altında dolduruldu ve alan bütünüyle bitkilerden arındırılarak otopark olarak düzlendi.

İş makinesi yeni bir yapı için çalışıyor. Projenin saha sorumlusu çitle çevrili bu alana yaban keçisi, tavşan, kaplumbağa gibi hayvanların konulacağını, “doğal yaşamı insanların ayağına getireceklerini” söylüyor.

Aydos Gölü, DSİ tarafından Kartal Samandıra Göleti adı altında 1981 yılında su toplama bendi olarak İSKİ bünyesinde kullanılmaya başladı. Civardaki mandıralara ve mesire yerine ilave olarak yapılan Millet Bahçesi donatısı gölete pis su karışma riskini t artırıyor ve İstanbul halkının içme suyu kalitesini tehlikeye sokma ihtimali bulunuyor.

Kır gazinosu ve restoran tesisi için kıyılar tıraşlandı, Göl toprak, cüruf ve betonla dolduruldu.

Millet Bahçesi donatılarından biri için dökülen betonun üstüne restoran olarak hizmet vereceği söylenen bir yapı kurulmuş.

Mesire yeri olarak işletilen ormanın oldukça içlerinde bulunan bu bölgede dozer ücretli piknik masalarına yer açmak için çalışıyor.

Düzenlemenin tamamlanmasının ardından bu alana piknik masalarıyla birlikte çardaklar yerleştirildi.

Mahalleli tıraşlanmış zeminde başlayan çardak inşaatlarını izliyor. İnşaatlar bittiğinde üç dört metre aralıklarla kondurulmuş çardaklar, geniş bir alanı kapladı.

Aydos Ormanı Savunması sözcüleri Kuzey Ormanları Savunması ve Türkiye Ormancılar Derneği Marmara Şubesi temsilcilerinin katılımıyla Millet Bahçesi projesinin doğal yaşama karşı oluşturduğu tehditler konusunda basın açıklaması yapılıyor.

Basın açıklamasının yapıldığı alana inşa edilen millet bahçesi Kıraathanesinin önüne kesilmiş ağaçların kütükleri dizilmiş.

Kuzey Ormanları Savunmasından iki aktivist basın açıklamasından dönüyor.

Millet Bahçesi yapılarından biri göl kıyısına kadar uzanan yolla birlikte doğal dokuyu betonlaştırmış.

Macera Parkı için ağaçların gövdesi cendereye alınmış, çit için çukur açılırken ağaç kökleri parçalanmış.

Çok büyük bir alan iki ay gibi kısa bir sürede ağaçlar arasına çekilen halatlar, ip köprüler ve oyuncaklarla macera parkına dönüştürülmüş.

Aydos Ormanı’na yapılan “Macera Parkı”nı çeviren çitler kale yolunda devam ediyor. Parasız girişleri önlemek için örülen çitler, zaten bölünmüş olan orman alanını bir kez daha parçalayarak habitat üstünde baskıya sebep oluyor, ormanlar arası bağlantıyı koparıyor, ekolojik çeşitliliğe darbe vuruyor.

Kaleye giden yolun eğimi azaltılmış zemini döşenmiş ve mescit inşaatı tamamlanmış.

Aydos Ormanı Millet Bahçesi proje bölgesindeki dere, dışarıdan tonlarca hafriyat getirilerek dolduruldu, eğim giderildi, taş döşenerek zemin düzenlendi. Bundan böyle otopark olarak hizmet verecek.

Yol genişletme ve altyapı çalışmaları Aydos Gölü çevresinde devam ediyor.Göl boyunca uzanan yollar genişletilmiş ve yapımları tamamlanmış.

Aydos Gölü çevresindeki yol genişletme çalışmaları sırasında bir su hattı kalıntısı ortaya çıkmış.

Yol boyunca devam eden bu yamaç kısa süre sonra tahta perdeyle kaplanmış. Arkeolog Prof. Dr. Mehmet Özdoğan fotoğraflara, buluntunun kaleye olan uzaklığına ve konumuna bakarak yüksek ihtimalle Doğu Roma’dan kalma bir hat olabileceğini ifade etmiş.

Ormandaki patikalardan biri araba geçecek genişlikte yol yapabilmek için makilerden ve ağaçlardan arındırılmış.

Aydos Ormanı Savunması mahalleye ve bileşenlerine 28 Mayıs 2022 tarihinde durum değerlendirmesi ve bilgilendirme yapmak amacıyla piknik ve forum daveti yaptı. Hep birlikte piknik alanına yürürken tahrip edilen alandan geçildi.

Ormana artık buradan giriş yok. Millet Bahçesi kapısı dışındaki ormanlık alanlar demir parmaklıkla çevrildi.

2022’de Aydos Ormanı Savunmasının çağrısıyla bir araya gelen mahalleli ve doğa savunucuları Millet Bahçesi proje alanının girişinde basın açıklaması yapıyor.

İki yıl sonra bu alana araç ve yaya girişleri için Aydos Millet Bahçesi yazılı kapı yapılmış.

Göle paralel uzanan patikada kargalar ve karşıdan karşıya geçen kaplumbağalar dolaşıyor.

Patikanın düzenlemesinin ardından kaplumbağaların göle ulaşması imkansız hale gelmiş. Yollar nedeniyle parçalanan ormanlar ekolojik çeşitliliğe ve doğal yaşama en fazla zarar veren etkenlerin başında gelmektedir.