İçeriğe geç →

Baz, Zülküf Mavlay

Sur / Diyarbakır.

Baz İstasyonlarının İnsan Sağlığına Zararları ve Bilinmezlikleri

Baz istasyonu, iki yönlü bir mobil ağ sisteminde yayın yapan birimdir.

Radyo sistemindeki antenden farklı olarak hem sinyal alır hem de sinyal gönderirler.

“Baz” kelimesi İngilizce “base” (temel, taban, esas) kelimesinin Türkçeye geçmiş şeklidir.

Üç tür baz istasyonu kullanıldığı bilinmektedir:

Makroseller, şehir dışlarında insanların yaşam alanlarından uzağa kurulur daha güçlüdürler.

Mikroselller, şehir içlerinde nüfusun daha seyrek olduğu yerlerde kullanılır.

Pikoseller, dar alanlarda, sokak aralarında, kalabalık yerlerde kullanılır, düşük şiddetlidir.

Bu istasyonlar insanların dikkatini çekmemek için değişik boy ve şekillerde olabilir, dekoratif bezemelerle örtülmüş olabilir.

Teknolojinin modern hayata sağladığı kolaylıklar nedeniyle sayıları hızla artan baz istasyonlarından yayılan dalgalar, çevremizde istem dışı etkin bir elektromanyetik kirlilik oluşturmaktadır.

Cep telefonları önemli bir EMR (elektromanyetik radyasyon) yayıcı olmakla birlikte kullanımı tercihe bağlıdır, alınan risk bireyseldir. Ancak yakınında yaşamak durumunda kaldığımız baz istasyonlarının yaydığı elektromanyetik radyasyona kişisel tercihimiz dışında maruz kaldığımız için durum cep telefonlarından farklıdır.

Baz İstasyonlarının Elektro Manyetik Alanları

Cep telefonlarının kullanılmaya başladığı ilk dönemlerde kurulan devasa baz istasyonları sayıca az olmakla birlikte yüksek şiddette elektro manyetik alanlar oluşturmaktaydı. Gelişen teknolojiyle birlikte şiddetlerinde azalma olmakla birlikte istasyon sayıları artmıştır.

Uluslararası İyonize Olmayan Radyasyondan Korunma Komisyonu’nun (ICNIRP) baz istasyonlarının elektro manyetik alanları ile ilgili koyduğu sınır 40 v/m’dir. ICNIRP bu değerin altındaki frekansların zararsız olduğunu belirtmiştir. Avrupa Birliği ülkelerinde bu değer esas alınırken Türkiye’de bunun beşte birine yakın olan 8.25 v/m esas alınmıştır.

Elektromanyetik alanların Bio-etkileşimi Konusunda Görüşler

Günümüzde elektromanyetik alanların sağlık üstündeki etkileri tartışılmaktadır. Uluslararası Elektromanyetik Alanlar Güvenlik Komisyonu’nun (ICEMS) 2006 yılında “Elektromanyetik Alanlara İhtiyatlı Yaklaşım…” başlığında düzenlediği toplantı önemli veriler ortaya koymuştur. Toplantıdan çıkan bildirgede, elektromanyetik alanların sağlık üstündeki olumsuz etkilerine yönelik kanıtların halk sağlığı sorunu olarak ele alınması ve incelenmesi gerektiği belirtilmiştir.

Dünya Sağlık Örgütü Haziran 2011’de yayınladığı bildiriyle cep telefonları tarafından üretilen elektromanyetik alanların insanlar için “karsinojen” (kansere sebep olabilen etken) olarak sınıflandırıldığını açıklamıştır.

Bildirgede elektromanyetik alanların biyolojik sistemleri etkilemediği görüşünün bilimsel düşünceyi temsil etmediği belirtilmektedir. Ayrıca B.M. Çevre ve Kalkınma Konferansı (1992) Rio Bildirgesinde belirtilen, sağlığa ve çevreye yönelik ciddi zarar veya geri dönüşümsüz hasarların olabileceği öngörülerinin yanı sıra bilimsel belirsizliklerin de bulunduğu durumlarda “Önlem İlkesinin” uygulanması kararı bu alan için de uygulanması önerilmektedir. Yani korunmaya yönelik tüm önlemlerin alınması gerektiği belirtilmektedir.

Öte yandan önlem stratejilerinde limit değerlerin sayısal tanımlamasının şart olmadığı belirtilmekte, “eşik değerlerin altında olumsuz etki olmayacağı” gibi yanlış bir kanıya varılmaması gerektiği işaret edilmektedir.

AB ülkelerinde 12 araştırma merkezinin yaptığı Reflex projesi ve uluslararası saygın on dört bilim insanının ABD de yayınlanan ortak Bioinitiative Raporunda, elektromanyetik alanlar ile ilgili standartların yetersiz olduğu, kanser yaptığının delilleri ile birlikte bağışıklık sistemine verdiği zararlar açıklanmaktadır.

Baz istasyonlarının üzerine değişik zaman dilimlerinde ve farklı ülkelerde yapılan araştırmaları derleyen üç bilim insanının, Hür Hassoy, Raika Durusoy ve Ali Osman Karababa’nın derlemesinde ise baz istasyonlarının zararlarının tespit edildiğine dair ciddi veriler bulunmaktadır.

Avusturya, Almanya, İngiltere, Mısır, İsrail, Tayvan, Polonya ve Brezilya’da 2002-2012 yılları arasında birbirinden bağımsız yapılan araştırmalarda baz istasyonlarının yakınında yaşayanlarda baş dönmesi, baş ağrısı, depresif semptomlar, konsantrasyon bozukluğu, hafıza değişiklikleri, görme bozuklukları, kardiyovaskuler problemler, iştah kaybı, cinsel istekte azalma, bulantı, titreme gibi sorunları olduğu ortaya çıkmıştır.

Özellikle 2004 yılında Almanya ve İsrail’de yapılan iki ayrı çalışmada baz istasyonları ile kanser arasında ciddi bir ilişkinin olduğu belirtilmektedir. Almanya’da H. Eger tarafından 967 kişi üzerinde 5 yıllık izlem sonucunda yapılan araştırmada baz istasyonlarına 400 m uzakta oturan insanlarda kanser insidansı 3 kat fazla bulunmuştur. Yine aynı yıl R. Wolf tarafından İsrail’de yapılan bir araştırmada 350m mesafede kanser sıklığı artmakta, 3-7 yıl boyu maruz kalmanın ardından kanser riskinde 4 kat artış saptanmıştır.

Bu konuda en çarpıcı araştırmalardan biri de A. C. Dode tarafından 2009 yılında Brezilya’da yapılmıştır. 7191 olgu üzerinden yapılan araştırmada “Kentte kanser ölümlerinin yarısı, baz istasyonuna yüz metre ve daha az mesafede yaşayanlarda gerçekleşmiştir.

2012 yılında Tayvan’lı bilim insanı C. Y. Lee tarafından 2606 kanser olgusu üzerinde yapılan araştırmada “Elektromanyetik ışımadan etkilenimle lösemi ve beyin tümörü riskini anlamlı olarak arttırmamıştır.” denilmektedir.

Bir seri baz istasyonu fotoğraflarından oluşan bu çalışma bir şüpheye dikkat çekmeye çalışıyor. İç içe yaşadığımız baz istasyonlarının birçok hastalığa neden olabileceğine dair bilim insanları tarafından yapılan çalışmaları ve sonuçlarını fazlasıyla önemsemek gerektiği savunuluyor.