Atık kâğıt balyaları işlenmeden önce istifleniyor. Çukurova bölgesinde toplanan atık karton ve kağıtlardan kutu üretilecek.
Bir Balya Kağıt, Ahter Atakan
Bütün dünyada kâğıt gereksinimin artması, buna karşın selüloz üretiminde kullanılan orman ürünlerinin azalması, orman yetiştirmenin uzun sürmesi, çevre kirliliğinin ve enerji maliyetlerinin artması, kâğıt üreticilerinin kullanılmış kâğıt kaynağına yönelmelerini zorunlu kılmıştır. (1)
Geri dönüşüm amacıyla kullanılan kâğıt atıklar üç kategoride ele alınmaktadır. “Değirmen kırığı”, “tüketici öncesi atık” ve “tüketici sonrası atık”.
Değirmen kırığı, kâğıt kırpıntıları ve kâğıt üretiminden kaynaklanan diğer kâğıt hurdalarıdır, bir kâğıt fabrikasında geri dönüştürülür.
Tüketici öncesi atık, kâğıt fabrikasından çıkan ancak tüketici kullanımına hazır olmadan önce atılan malzemelerdir.
Tüketici sonrası atık ise eski oluklu ambalaj atıkları, dergiler ve gazeteler gibi tüketici kullanımından sonra atılan malzemelerdir.
Geri dönüşüme uygun olanlar "hurda kâğıt" olarak adlandırılır ve genellikle marketler, matbaalar, kentlerin belediye çöplükleri ve çöp bidonlarından temin edilen kullanılmış ambalaj atıklarından oluşur. Bunlar yetmediğinde komşu şehirler ve en sonunda diğer ülkeler ham madde temini için kullanılan ek alanlardır. (2)
Atık kâğıdı yeni kâğıt ürünlerine dönüştürme sürecinde hammadde ihtiyacının azaldığı, su ve elektrik enerjisinden tasarruf edilebildiği, üretim ve dağıtım aşamasında daha küçük ve şehre yakın alanlar tercih edildiği için ulaşım maliyeti ve atmosfere salınan sera gazı oranının düşebildiği gibi bir çok yararının olduğu bildirilmiştir. (3)
Toplanan katı atıkların tamamı tekrarlanan işlem sayısına bağlı olarak liflerin incelmesi ve kopması nedeniyle tamamen dönüştürülememekle birlikte kontrollü ve amacına uygun ayrıştırma yapıldığı takdirde %70 oranında toplanan kâğıt atıkların %85-95 oranında geri kazanılabildiği bildirilmiştir. (1,14)
Genel anlamda Türkiye’de kâğıt atıkların geri dönüşüm oranı 2020 itibariyle %12.3’tür. OECD ülkelerinde %30, Avrupa Birliği ülkelerinde %49.6, Amerika Birleşik Devletlerinde ise bu oran %42,4'ü civarındadır. (4)
Geri dönüşümle gerçekleşen enerji tasarrufu konusunda tartışmalar olsa da bu sayede enerji tüketiminin %40 azaldığı bilinmektedir. (5)
Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı (EPA) tarafından geri dönüşümün işlenmemiş kâğıt üretimine göre %35 daha az su kirliliğine, %74 daha az hava kirliliğine neden olduğunu tespit etmiş ve bir ton gazete kağıdının geri dönüştürülmesinin yaklaşık 1 ton odun ve 4.000 kWh enerji tasarrufu sağladığı gösterilmiştir.
Sera gazı emisyonları açısından bakıldığında da kâğıdın geri dönüştürülmesinden kaynaklanan emisyonların işlenmemiş malzemenin üretimiyle bağlantılı CO₂ emisyonlarının yaklaşık %70'i olduğu tahmin edilmektedir. (6,7,8)
Türkiye verilerine göre ise 1 ton kâğıdın geri dönüşümü ile;
17 adet yetişmiş çam ağacının korunduğu,
36 ton sera gazının ve 267 kg. kirletici gazın atmosfere atılmadığı,
4100 kWh elektrik enerjisinin israf edilmediği,
1750 litre fuel-oilin kullanılmadığı,
Ormanlık alanların fabrika kurmak için tahrip edilmediği belirlenmiştir. (9)
Ya geri dönüştürülemeyen atıklar ne oluyor.
Geri dönüştürülemeyen atıkların bir kısmı çöplüklerde toplanır, bir kısmı yakılır, kalan kısmı ise toprak altına gömülür. Bir kısmı da denizlere ve nehirlere atılır. Bu yöntemlerin tümü ekosistemin dengesini bozduğu için çok tehlikelidir. (13)
Not:
Bu hikayenin gerçekleşmesi için tesislerinde çalışmamıza izin veren ANKUTSAN ve Mersin’deki ÇEVDOSAN firmalarına teşekkür ederiz.
Kaynaklar
1. "Paper Recycling Facts, Figures and Information Sources". Small Business. Retrieved 28 August 2018.)
2. "Debunking the Myths of Recycled Paper". Recycling Point Dot Com. Archived from the original on 6 October 2006. Retrieved 28 December 2019.)
3 "How is Paper Recycled" (PDF). TAPPI. Archived from the original (PDF) on 30 November 2011. Retrieved 28 February
4. "Executive Summary: Municipal Solid Waste in the United States: 2005 Facts and Figures" (PDF). US Environmental Protection Agency. 200. Archived from the original (PDF) on 12 September 2007. Retrieved 23 October 2007. )
5. "Case history: The truth about recycling". The Economist. 9 June 2007. Retrieved 19 April 2012.)
6. ^ "Klimaregnskap for avfallshåndtering" (PDF). 2009. Retrieved 29 December 2020.
7."Resource savings and CO₂ reduction potentials in waste management in Europe and the possible contribution to the CO₂ reduction target in 2020". 2008. Retrieved 29 December 2020.
8.Hillman, Karl; Damgaard, Anders; Eriksson, Ola; Jonsson, Daniel; Fluck, Lena (2015). Climate Benefits of Material Recycling. doi:10.6027/TN2015-547. ISBN 9789289342179. S2CID 128434790. Retrieved 29 December 2020.
9.Öztürk, M., (2005), Kullanılmış Kağıtların Geri Kazanılması Kullanılmış Kağıttan Kağıt Üretimi, Çevre ve Orman Bakanlığı, Ankara. )
Biermann, Christopher J. (1993). Essentials of Pulping and Papermaking. San Diego: Academic Press, Inc. ISBN 0-12-097360-X.)
Pivnenko, Kostyantyn; Eriksson, Eva; Astrup, Thomas F. (2015). "Waste paper for recycling: Overview and identification of potentially critical substances" (PDF). Waste Management. 45: 134–142. Bibcode:2015WaMan..45..134P. doi:10.1016/j.wasman.2015.02.028. PMID 25771763. S2CID 205676176.)
Pivnenko, K.; Olsson, M. E.; Götze, R.; Eriksson, E.; Astrup, T. F. (2016). "Quantification of chemical contaminants in the paper and board fractions of municipal solid waste" (PDF). Waste Management. 51: 43–54. Bibcode:2016WaMan..51...43P. doi:10.1016/j.wasman.2016.03.008. PMID 26969284. S2CID 22484869.
13. www.geridönüsümekonomisi.com/
Kağıt hurdacıları için çalışan Ali, çöpler arasından dönüştürülebilir atıkları topluyor. On yıldır geçimini bu şekilde sağladığını son zamanlarda belediyeyle sorun yaşadıklarını anlatarak yüzünü göstermek istemiyor.
Mersin’deki tesisin atık depolama alanına sabah saatlerinden itibaren çok sayıda araç ambalaj atıkları getiriyor.
Kâğıt atıkları en fazla beş kez geri dönüşüme gidebiliyor. Beşten fazla dönüşüme uğrayan kâğıt ya da ambalaj atıkları yumurta kabı yapımında kullanılıyor.
Ayrıştırma bantında çalışan kadınlar, karışık halde gelen atıkları kabaca elden geçirerek plastikleri ve dönüşüme uygun olmayanları ayırıyorlar.
Küçük boyutlu atıklar yürüyen bantta tekrar elden geçirilerek tasnifleniyor.
Bantın üzerinde hızla kayan atıkları ayrıştırırken bir işçinin yetişemediğini diğeri yakalıyor. En sondaki kişinin önünde fazlaca çöp birikirse ‘’kapat”’ diye sesleniyor ve bant duruyor.
Cemile Tok, Hamide Cuma ve Dilber Demir yemek sonrası avluda çay içiyor.
Kadınlar makinaların gürültüsünden korunmak için kat kat eşarp bağlıyor ya da kulaklıkla müzik dinliyorlar. Maide Alan on yıldır bu işte çalışıyor, beş çocuğu var.
Kadın işçiler yemek molasından sonra işbaşı yapıyor. Bantlar dönecek ayrıştırma işine devam edecekler.
Paydos zamanı işçilerden birinin eldivenleri ertesi gün kullanılmak üzere tezgaha bırakılmış.
Maide Alan işten sonra günlük alışverişi yaparak eve dönüyor.
Maide Alan mesai sonrasında evinin altındaki depoda sütçünün gelmesini bekliyor. Kocası Ali Alan ile birlikte günde 90 kiloya yakın sütten yoğurt ve tereyağı yapıyorlar.
Maide ve Ali Alan evlerinin alt katında süt kaynattıkları odada o gün gelen 74 kilo sütün hesabını yapıyorlar. Ali Alan ürettikleri yoğurdu gün içinde civardaki yerleşim alanlarını dolaşarak satacak. Daha önce kendi hayvanları varmış ancak mahalleye yeni binalar yapılınca ineklerini satmak zorunda kalmışlar.
