Kompost gübreyle zenginleştirilmiş toprakta öğrenciler tarafından yapılan ilk uygulamanın ardından bitkiler filizleniyor. Kompost sadece küresel iklim değişikliği ile mücadele konusunda yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda çöp alanlarındaki sızıntıyı engeller, atık deposu olarak kullanılan arazileri küçültür.
Topraktan aldığını toprağa ver, Aygün Doğan, Fulya Doğan
Toprak, yeryüzündeki tüm canlılar için su ve hava gibi vazgeçilmez bir yaşam kaynağıdır. Her santimetresinin oluşması yüzlerce yıl alan toprak, çok kısa sürede özelliklerini kaybedebilmekte ve yok olabilmektedir.
Dünyada yaklaşık 27 milyon kilometrekare ekilebilir arazi bulunmaktadır. Günümüzde etkileri giderek daha şiddetli bir şekilde hissedilen iklim değişikliği, çölleşme, arazi tahribatı ve bunlara bağlı ekosistem yıkımı, sosyal ve ekonomik sorunlar doğurmakta, tarım üzerinde giderek artan bir baskı oluşturmaktadır. Artan tarım girdi maliyetleri, endüstriyel tarımın toprak verimine olumsuz etkileri, çiftçilerin üretimden vazgeçmesine neden olmakta, kentlere göçle birlikte ekilmeyen arazilerin çoğalmasına yol açmaktadır.
Türkiye’deki toprak kayıplarının nedenleri arasında yanlış arazi kullanımı ve hatalı tarım teknikleri olduğu uzmanlar tarafından belirtilmektedir. Toprağın vahşi sulama nedeniyle tuzluluğunun artması, asitleşme, pestisit kullanımı, erozyon, kirlilik, betonlaşma ve organik madde kayıpları toprağın verimliliğini azaltmaktadır.
Neticede, toprak ve su rejimleri değişime uğramakta, ekolojik denge geri dönüşsüz biçimde hasar görmektedir.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (BM-FAO) tahminlere göre, 2005 yılında Dünyada 2.756 milyon hektar olan ekilebilir tarım arazisinin 2035 yılında göreceli olarak azalması, 2050 yılında ise 2.503 milyon hektara düşmesi öngörülmektedir. Bununla birlikte günümüzde toprak tahribatı, küresel toprakların yüzde 40’ından fazlası için ciddi bir tehdit oluşturmakta, iklim değişikliği bu oranı daha da arttırmaktadır.
***
“Kompost işlemi”, yaprak, ot, saman ve besin atıkları gibi organik maddelerin doğal yolla dönüştürülerek değerli bir tarımsal gübre üretme sürecine verilen addır. Kompost yöntemi sadece gübre elde etmek için değil aynı zamanda ısınma, elektrik ve yakıt gibi enerji kaynağı üretmek için de kullanılabilir.
Biyo-atıkların toplanması ve geri dönüşümü için gerekli düzenlemeleri içeren ‘Kompost Tebliği (2015 - 29286) yayımlamıştır. Bu yasal düzenlemeye göre belediyeler katı atıkların toplanması, nakliyesi, ayrıştırılması, geri dönüşümü, bertarafı ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri sağlamakla ya da başka kuruluşları bu hizmetleri sağlamak için görevlendirmekle yükümlüdür.
Bu hikayede, topraktan aldığını toprağa kompost yolu ile vermek üzere işleyen bir döngüden söz edilmektedir. Bu döngü, başlangıç aşamasından itibaren ele alınmakta ve geleceğimiz olan çocukların ortaklaşa emekleriyle gerçekleştirilen bir pilot uygulamayı da içermektedir.
Toprakta yetişen her şeyin ziyan edilmeden tekrar toprağa kazandırılması bu uygulamanın ve bu hikayenin ana fikridir
YARARLANILAN KAYNAKLAR:
-
KÜRESEL TOPRAK PAYDAŞLIĞI ve TÜRKİYE TOPRAK BİLGİ SİSTEMİ – Ocak 2019-Tarım Orman Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü-Food And Agriculture Organization of The United Nations
-
euronews.green 03.01.2024
Fransa’da 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren vatandaşların gıda ve bitki atıklarını kompost etmesi zorunlu oldu. Avrupa Komisyonuna göre gıda atıkları, AB’nin gıda endüstrisinin ürettiği toplam emisyonlarının yaklaşık yüzde 16’sından sorumlu.2
Kompost yapmak için gerekli atıklar büyük oranda ABB /(Ankara Büyükşehir Belediyesi) Toptancı Halinden karşılanıyor. Başkentin sebze ve meyve ihtiyacının önemli bir kısmını karşılayan halde gün 01:00’de başlar saat 16:00’da biter.
Satılamayacak durumda olan ürünler toplama alanına boşaltıldıktan sonra ayrıştırılıyor. Gerek iklim şartları, gerek nakliye koşuları, gerekse ambalajlama yetersizliği nedeniyle bozulduğu için nihai tüketiciye satılamayan çok miktarda atık ürün her gün çıkmaktadır. Meyve ve sebzelerin dayanıklılığı ürün çeşidine göre yaz döneminde bir gün, kış döneminde ise üç gündür.
ABB Yenilenebilir Enerji ve Çevre Merkezi’nde bulunan ASKİ’ye ait Su Arıtma Tesisindeki çimler kompost tesisine gönderilmek için biçiliyor.
Park ve bahçelerde biçilen çimler günün belli saatlerinde ABB Yenilenebilir Enerji ve Çevre Merkezi çalışanları tarafından toplanıyor.
ABB-BELKA Yenilenebilir Enerji ve Çevre Teknolojileri Merkezi tesisinde park ve yeşil alanlardan biçilen çimler ile halden toplanan yeşil atıklar kimyasal madde kullanmadan kompostlama yöntemiyle mayalanarak organik gübreye dönüştürülüyor. Araştırmacılara ve yatırımcılara örnek olması amacıyla 2021 yılında on üç dönümlük araziye kurulan bu pilot tesis ucuz ve etkin bir yöntem olan kompostlamayı etkin bir şekilde uygulamaktadır.
Tesise getirilen atık bitkiler mayalanmak üzere bekletilecekleri alana yığılıyor.
Yeteri miktarda toplanan atıklar enerji israf etmeyecek şekilde konveyöre aralıksız boşaltılarak kırma ve parçalama işlemi yapılıyor.
Toplanan çimler mayalanma birimine boşaltılıyor. Bir kamyon 25 metreküp kapasiteye sahiptir. Karışımda çim dışında ponza ve karışım (torf) toprak kullanılmaktadır.
Atıklar mayalanma işlemi için hazırlanıyor. Bu işlem sırasında sıcaklık önce 70-80°C’ye çıkarılıyor, bu işlem sorasında bakterilerin mikro organizma olarak ayrışmasından dolayı koku oluşmaktadır. Daha sonra sıcaklık ölçüm yapılarak 10-15°C’ye düşürülmekte, atıkların mayalanma süresi otuz güne kadar uzayabilmektedir.
Mayalanan kompost malzeme kurumaya bırakılıyor.
Mayalanan kompost malzeme paketlenerek kullanıma hazır hale getiriliyor.
Elde edilen kompost, şehrin yeşillendirilen alanlarına ekilecek fidanların yetiştirilmesinde de kullanılıyor. Kompost gübre, yağışların az olduğu veya hiç olmadığı dönemlerde topraktaki nemi koruyup, buharlaşmayı azaltıyor. Fidan dikimlerinde genellikle kadınlar çalışmaktadır.
Mamak’ta Turhan Polat Ortaokulu’nun arka tarafında önceden hurdalık olarak kullanılan alan temizlenerek öğrencilerin tarım uygulamaları için hazır hale getiriliyor.
ABB Yenilenebilir Enerji ve Çevre Merkezi yüz elli ton topraklı kompost gübreyi Mamak Belediyesi’nin desteğiyle tarım için hazır hale getirilen okul alanına seriyor.
Kompost gübre kullanarak ekilen toprakta öğrencilerin katıldığı tarım çalışmasında ürünler hasata hazır hale geliyor. Bu alana çocuklarla birlikte 1800 kök domates, biber, salatalık ve soğan fidesi dikilmiş. Fideler damlama yöntemiyle sulanmış, kimyasal gübre kullanılmamış.
Öğrenciler, yetiştirdikleri ürünleri topluyor. Ürünler okul bünyesinde değerlendirilmek üzere depolanmaktadır.
Bir öğrenci hep birlikte yetiştirdikleri ürünü dalında inceliyor.
Okul bahçesinde kümes hayvanları, tavşan, kuş gibi evcil hayvanlar da besleniyor.
